Στο σφυρί τα «Ξενία»

Η ΑΥΓΗ
Ημερομηνία δημοσίευσης: 15/08/2010

Το Ξενία του Ναυπλίου
Της Ελενης Μηλιού
«Βαρίδι» για το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και την κυβέρνηση αποτελούν σήμερα τα πάλαι ποτέ διάσημα ξενοδοχεία «Ξενία», τα περισσότερα από τα οποία είτε βρίσκονται εγκαταλελειμμένα και υπό κατάρρευση είτε αντιμετωπίζουν ποικίλα νομικά και άλλα προβλήματα. Η σταδιακή απαξίωσή τους τα τελευταία τριάντα χρόνια, οδήγησε τα ξενοδοχεία-σύμβολο της χρυσής εποχής του ελληνικού τουρισμού σε τέτοια παρακμή, που σήμερα να είναι σχεδόν αδύνατη η αξιοποίησή τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου επιθυμεί με κάθε τρόπο να απαλλαγεί από το οικονομικό βάρος των ακινήτων αυτών, που σήμερα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ), μιας εταιρείας που από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα έχει καταγράψει ελάχιστο έργο και δεκάδες σκάνδαλα.
Η αδυναμία διαχείρισης των Ξενία από την ΕΤΑ εδώ και πολλά χρόνια έχει εξαντλήσει ακόμη και την προσφιλή τακτική της άνευ όρων διάθεσής τους, την οποία οι παρελθούσες διοικήσεις ακολουθούσαν. Σήμερα έχουν ακυρωθεί σε διάφορες φάσεις διαγωνισμοί για την αξιοποίηση των Ξενία, τα οποία, ενώ διαφημίζονται επισήμως ως «φιλέτα» και προσφέρονται σε ιδιώτες ως επενδυτικές ευκαιρίες, στην πραγματικότητα είναι σε μεγάλο ποσοστό έτοιμα να καταρρεύσουν.
Οι λύσεις που εξετάζει επί του παρόντος η κυβέρνηση είναι δύο: είτε η μεμονωμένη πώλησή τους είτε η δημιουργία επενδυτικού σχήματος στο οποίο θα παραχωρηθούν από πλευράς Δημοσίου όλα τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των Ξενία. Μάλιστα, στη δεύτερη περίπτωση δεν αποκλείεται και η είσοδος της εταιρείας που θα δημιουργηθεί στο Χ.Α., με το Δημόσιο όμως να διακρατεί το 51% (εναλλακτικό σχέδιο μιλάει για ποσοστό 34%), μια συνηθισμένη πρακτική όσον αφορά την αξιοποίηση των δημόσιων ακινήτων με συμβάσεις παραχώρησης σε ιδιώτες. Ωστόσο, η λύση αυτή δύσκολα θα «περπατήσει» για δύο λόγους: Αφενός, η οικονομική κρίση δεν ευνοεί την είσοδο νέας Εταιρείας στο Χρηματιστήριο και αφετέρου πολλά από τα ακίνητα βρίσκονται εν μέσω δικαστικών διεκδικήσεων με ιδιώτες, ενώ άλλα βρίσκονται σε τόσο κακή κατάσταση που τα θέτει στην ουσία εκτός συναλλαγής.

Κατεδαφίζονται ή…χαρίζονται!
Παράγοντες του τουρισμού αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι σχεδόν κάθε περίπτωση παραχώρησης Ξενία αποτελεί και ένα σκάνδαλο. Πιο τρανταχτές είναι οι παρακάτω περιπτώσεις:
Το Ξενία Ιωαννίνων, κτήριο 100 δωματίων, έργο του αρχιτέκτονα Γ. Βώκου, παραχωρήθηκε σε γνωστό μεγαλοξενοδόχο, ο οποίος δεν το διατήρησε, αλλά το κατεδάφισε για να χτίσει συγκρότημα 500 κλινών!
Το κτήριο του Ξενία στην παραλία του Ηρακλείου, δημιούργημα του αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη, κατεδαφίστηκε με απόφαση του δήμου, ενώ η Περιφέρεια, ο σύλλογος αρχιτεκτόνων και άλλοι φορείς ζητούσαν με κάθε τρόπο τη διατήρηση. Το αποτέλεσμα ήταν ότι στη θέση του, αντί για ανάπλαση του χώρου ή δημιουργία χώρου πρασίνου, όπως είχε προβλεφθεί αρχικά, ανεγέρθηκε ένα εμπορικό κέντρο!
Για την περίπτωση του Ξενία Ξάνθης, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων κατήγγειλε σειρά παράτυπων ενεργειών εκ μέρους του υπ. Πολιτισμού, με αποτέλεσμα τον άμεσο κίνδυνο καταστροφής του κτηρίου, ενώ βρισκόταν σε εκκρεμότητα, ήδη από τον Αύγουστο του 2004, ο χαρακτηρισμός του ως νεότερου μνημείου.
Τα τρία ξενοδοχεία που ανήκουν στο Ξενία Ναυπλίου έχουν από το 2000 περάσει σε γνωστό μεγαλοξενοδόχο για 30 χρόνια. Όπως καταγγέλλουν βουλευτές της περιοχής και τοπικοί παράγοντες, η μισθώτρια ξενοδοχειακή εταιρεία σήμερα λειτουργεί και εκμεταλλεύεται τα δύο από τα τρία ξενοδοχειακά συγκροτήματα, ενώ το τρίτο ξενοδοχείο παραμένει ακόμα κλειστό δέκα χρόνια μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης και βρίσκεται σε άθλια κατάσταση, χωρίς να έχουν γίνει οι εργασίες ανακαίνισης όπως προβλέπει η σύμβαση μίσθωσης. Επίσης παρά τη σύμβαση μίσθωσης και παρότι η περιοχή της Ακροναυπλίας βρίσκεται σε αρχαιολογική ζώνη Α (πράγμα που αναφέρεται στη σύμβαση μίσθωσης), όπου απαγορεύεται η οποιαδήποτε νέα δόμηση, η ξενοδοχειακή εταιρεία έχει προβεί σε ανέγερση νέων κτηρίων στην Ακροναυπλία και στο ξενοδοχειακό συγκρότημα Νafplia Palace.
Τα Ξενία του Πόρου και του Μεσολογγίου, όπως καταγγέλλει η Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων, έχουν γίνει αγνώριστα από απίστευτες επεμβάσεις των ιδιωτών
Στο Ξενία Ηγουμενίτσας έγιναν αυθαίρετες προσθήκες για τις ανάγκες στέγασης του ΤΕΙ.
Το Ξενία Άρτας εγκαταλείφθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο δεν θεώρησε ότι αξίζει να διατηρηθεί και πλέον ανήκει στο δήμο.
Το Ξενία της Άνδρου, ρημάζει εγκαταλελειμμένο από χρόνια και το κουφάρι του κτίσματος αποτελεί δυσφήμιση για τον τουρισμό του νησιού.
Το Ξενία της Σάμου έχει μετατραπεί σε σκουπιδότοπο, ενώ κατά καιρούς τμήματα του κτηρίου καταρρέουν, τη στιγμή που μέσα στο κτήριο μένουν περιστασιακά άστεγοι μετανάστες.
Για το Ξενία Ναυπάκτου, για το οποίο υπάρχει σε προχωρημένη φάση διαγωνισμός για την 35ετή μίσθωσή του, έχει ξεσπάσει πόλεμος μέσα στον δήμο, με καταγγελίες και προσφυγές εκατέρωθεν.

Δωρεά στο ίδρυμα Παπανδρέου!
Κραυγαλέα περίπτωση αποτελεί το Ξενία Καλετζίου Αχαΐας (o γνωστός ξενώνας «Ερύμανθος»). Το γνωστό ξενοδοχείο και ο περιβάλλων χώρος συνολικής έκτασης 8,6 στρεμμάτων παραχωρήθηκε κυριολεκτικά «εν μια νυκτί» από το Δημόσιο στο κοινωφελές ίδρυμα «Γεωργίου Ανδρέα Παπανδρέου»! Άγνωστο είναι μέχρι σήμερα το σκεπτικό με το οποίο ένα ολόκληρο ξενοδοχείο, που αποτελεί δημόσια περιουσία, παραχωρήθηκε στο εν λόγω ίδρυμα.

Ξενοδοχεία-πρότυπα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού
Τα «Ξενία» αποτελούν σήμερα σημείο αναφοράς για τους Έλληνες αλλά και ξένους αρχιτέκτονες και η κατασκευή τους διδάσκεται στα πανεπιστήμια.
Η δημιουργία των Ξενία συνδέεται με την περίοδο 1950-1975, που αποτελεί εποχή της πρώτης μεγάλης ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού. Το πρόγραμμα των τεχνικών υπηρεσιών του ΕΟΤ για τη μελέτη και ανέγερση των Ξενία, είχε ως αποτέλεσμα να χτιστεί ένα δίκτυο δημοσίων κτηρίων μεταπολεμικά σχεδιασμένων υπό μια συνολική αρχιτεκτονική θεώρηση. Βρίσκονται στις πιο τουριστικές περιοχές της χώρας και φέρουν την υπογραφή κορυφαίων αρχιτεκτόνων, όπως ο Άρης Κωνσταντινίδης, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Κώστας Κιτσίκης, ο Φίλιππος Βώκος και ο Χαράλαμπος Σφαέλλος.
Η κατεδάφιση, εγκατάλειψη και κακοποίηση από σύγχρονες ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις δημοσίου και ιδιωτών έχει από καιρό προκαλέσει αντιδράσεις της ελληνικής και ξένης αρχιτεκτονικής κοινότητας. Ο ΣΑΔΑΣ- Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων έχει πάρει συγκεκριμένη θέση για την άμεση προστασία και ανάδειξη των Ξενία. Η απόφασή του με τίτλο «Χαρακτηρισμός και αποκατάσταση των κτιριακών έργων του ΕΟΤ - Σύσταση Δικτύου Ξενία», προτείνει το χαρακτηρισμό των πιο αξιόλογων Ξενία ως διατηρητέων μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους, ώστε οι μονάδες αυτές αφού συντηρηθούν με βάση τα αρχικά σχέδια και οργανωθούν κατάλληλα να αποτελέσουν ένα δίκτυο τουριστικής υποδομής υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας.